» » Wicca Wikipedia, wolna encyklopedia
5:03:00 PM

Wicca Wikipedia, wolna encyklopedia

Wicca

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Skocz do:nawigacja, szukaj
Ten artyku od 2016-04 wymaga zweryfikowania podanych informacji.
Naley zamieci przypisy do materiaów opublikowanych w wiarygodnych ródach.
Moliwe, e cz lub nawet wszystkie informacje w artykule s nieprawdziwe. Jako pozbawione róde w kadej chwili mog zosta zakwestionowane i usunite.
Dokadniejsze informacje o tym, co naley poprawi, by moe znajduj si w dyskusji tego artykuu.
Po wyeliminowaniu niedoskonaoci prosimy usun szablon Dopracowa z kodu tego artykuu.
Wicca
Pentagram wpisany w okrg (czasem nazywany pentaklem) uywany jest przez wielu wyznawców jako symbol religii Wicca
Pentagram wpisany w okrg (czasem nazywany pentaklem) uywany jest przez wielu wyznawców jako symbol religii Wicca
Klasyfikacja systematyczna wyznania
CommonsMultimedia w Wikimedia Commons
Pentakl noszony jako wisior

Wicca rozpowszechniona w Europie i Stanach Zjednoczonych religia pogaska. Zostaa zainicjowana przez emerytowanego brytyjskiego urzdnika, Geralda B. Gardnera, prawdopodobnie w latach 40. XX wieku, ale upubliczniona dopiero od roku 1951. Od tego czasu podzielia si na kilka duych i kilkanacie mniejszych gazi zwanych tradycjami.

Wicca celebrowana klasycznie jest religi dualistyczn, za przewodnimi bóstwami s Potrójna Bogini oraz Rogaty Bóg. Bóstwa s czsto postrzegane jako aspekty wikszej panteistycznej istoty, manifestujce si jako rónorakie bóstwa politeistyczne w rónych kulturach. Niemniej jednak istnieje wiele odmiennych i równowanych sposobów celebracji wród wiccan od monoteizmu do ateizmu. Nieodcznym aspektem jest praktykowanie magii ceremonialnej, idcej w zgodzie z kodeksem etycznym znanym jako wiccaska porada (ang. Wiccan Rede). Kolejn charakterystyczn cech jest obchodzenie wit zwizanych z porami roku.

Historia

Przecitny wiccanin to mczyzna okoo czterdziestki, bd kobieta okoo trzydziestki, biali, przyzwoicie wyksztaceni, nie zarabiajcy bajoskich sum, ale nie przejmujcy si sprawami materialnymi demografowie okrelaj takich ludzi nisz klas redni.
Leo Ruickbie[1]

Wicca zostaa zapocztkowana przez Geralda B. Gardnera, który w latach 30. XX wieku odnalaz w Anglii kowen New Forest, w którym podda si inicjacji przeprowadzonej przez Dorothy Clutterbuck. Niektórzy historycy twierdz, e kowen New Forest nigdy nie istnia i by wytworem wyobrani Gardnera na podstawie wasnej lektury, dowiadcze i fascynacji[2][3], podczas gdy inni przytaczaj argumenty dowodzce, i kowen rzeczywicie istnia i kultywowa religi czarownic[4]. Gardner by wczeniej inicjowany w Ordo Templi Orientis Aleistera Crowleya. Istniej równie przekazy przypisujce Gardnerowi powizania z masoneri.

Gerald Gardner tworzenia zaoe Wicca Gardner inspirowa si tezami Margaret Murray, brytyjskiej egiptolog i antropolog. To ona w latach 20. XX wieku stworzya koncepcj kultu Rogatego Boga, towarzysza Bogini. Na podstawie wasnych przemyle dotyczcych procesów o czary w Europie dosza do wniosku, i oba bóstwa, zwaszcza Rogaty Bóg, byy czczone przez rónorakie wiedmie kulty od momentu pojawienia si presji przymusowego przechodzenia na chrzecijastwo. Mimo zdyskredytowania tej teorii Gerald Gardner by jej zwolennikiem, wierzc, e Wicca jest kontynuacj historycznych kultów wiedm, za Bogini oraz Rogaty Bóg s staroytnymi bóstwami wysp brytyjskich[5]. Wspóczeni badacze odrzucaj t hipotez, mimo e w czasach staroytnoci i wczesnego redniowiecza istniao wiele kultów rogatych bóstw i bogi[6]. W 1921 roku Margaret Murray opublikowaa ksik Witch Cult in Western Europe (Kult Czarownic w Europie Zachodniej), w której stwierdzia, i ju od czasów neolitycznych, w Europie rozwija si matriarchalny kult Diany. Kult ten mia stanowi swego rodzaju kontrreligi w stosunku do dominujcego chrzecijastwa, a jego wyznawcami miay by m.in. czarownice, a take niektórzy sporód przedstawicieli rodów panujcych. W tej chwili tezy Margaret Murray s przyjmowane sceptycznie i dziel zarówno etnologów, antropologów i religioznawców, jak i samych wiccan na caym wiecie.

Po mierci Geralda Gardnera w 1964 roku Wicca podzielia si na kilka tradycji. Równie jeszcze za ycia Gardnera ujawniy si osoby (np. Robert Cochrane), które przypisyway sobie odkrycie lub wieloletni kontynuacj kultu czarownic.

Etymologia terminu

Termin Wicca zyska saw na przeomie lat 60. i 70. XX wieku; wczeniej zjawisko to nazywano czarostwem (ang. witchcraft). Sowo pochodzi ze staroangielskiego wicca, oznaczajcego czarownika. Istnieje hipoteza, i korzeniem tego sowa jest proto-indoeuropejskie *weik rozdziela[potrzebny przypis]. Rozpoczynajcy si od wielkiej litery termin okrelajcy religi jest prawdopodobnie dzieem Charlesa Cardella, który uywa go w latach 50. Pocztkowo religia ta okrelana bya sowem Wicca (Gardner uywa pisowni wica i witchcraft), co ma swój ródosów w anglosaksoskim sowie wicca, oznaczajcym czarownika (od formy eskiej wicce pochodzi wspóczesne sowo witch czy witchcraft).

W jzyku polskim uywa si najczciej nieodmiennego zapisu Wicca, za wyznawców nazywa si wiccanami, wikkanami[7].

Teologia

Chocia pogldy dotyczce teologii s wielorakie i zrónicowane, wielu wiccan obdarza szacunkiem Bogini i Boga. Te dwa bóstwa s czsto rónie rozumiane jako aspekty jednej istoty, jako dwa biegunowe przeciwiestwa lub dwa, zupenie niezalene, bóstwa. W niektórych panteistycznych i dualistycznych koncepcjach bóstwa rónych kultur mog by postrzegane jako aspekty tej pary[8]. W innych nurtach pojawiaj si przekonania monoteistyczne zdaniem wiccan dianicznych istnieje tylko bogini, podczas gdy zdaniem wiccan spod znaku Church and School of Wicca istota ta jest bezpciowa. Istniej take wiccanie o pogldach ateistycznych lub agnostycznych, nie wierzcy w konkretn istot, a postrzegajce bogów jako psychologiczne archetypy w umyle ludzkim, które mog by przywoywane i celebrowane.

Wedug wiccan Janet i Stewarta Farrarów, którzy prezentowali panteistyczny, dualistyczny i animistyczny punkt widzenia, wiccanie postrzegaj kosmos jako yw istot, zarówno w caoci, jak i we wszystkich jego elementach, lecz taki organiczny punkt widzenia kosmosu nie moe by w caoci wyraony i odbierany bez konceptu Boga i Bogini. Nie ma manifestacji bez polaryzacji; na najwyszym wic poziomie stworzenia, poziomie boskim, owa dwubiegunowo musi by najczystsz i najpotniejsz ze wszystkich, odbijajc si i rozprzestrzeniajc przez wszystkie poziomy mikrokosmiczne[9].

Bóg i Bogini

Dla wikszoci wiccan Bóg i Bogini s wzajemnie uzupeniajcymi si biegunami wszechwiata i w tym wzgldzie byy porównywane do taoistycznego konceptu yin i yang[10]. Jako takie s czsto interpretowane jako ucielenienia mocy yciowej przejawiajcej si w przyrodzie[11], za niektórzy wiccanie postrzegaj je jako symboliczne polaryzacje, a inni jako niezalene od siebie byty. Oba bóstwa maj symboliczne powizania Bogini czona jest z Ziemi (np. Matka Ziemia) lub z Ksiycem, za Bóg ze Socem[12].

Bogowie s prawdziwi, nie jako istoty, ale jako noniki mocy. Pokrótce, mona rzec, e personifikacja konkretnego typu kosmicznej mocy w formie Boga lub Bogini, wykonywana przez wyznawców przez wieki za pomoc wiary, ubiera ten magiczny obraz mocy w rzeczywist posta w sferach wewntrznych; jednoczenie kult staje si rodkiem w jaki z ow moc mona si kontaktowa.
Gerald Gardner[13]

Tradycyjnie Rogaty Bóg jest czony z natur, przyrod, seksualnoci, owami i cyklem ycia[14]. Rogaty Bóg jest obdarzany wieloma imionami w zalenoci od kultury Cernunnos, Pan, Atho lub Karnayna. Chocia figura ta nie jest równowana z chrzecijask figur Szatana, zego ducha, cakowicie oddanego zu, niewielka grupa wiccan, w odpowiedzi na europejskie procesy o czary nazywa go imionami upadego anioa Diabem[15] lub Lucyferem (z aciny nioscy wiato)[16]. Inni znowu postrzegaj go jako Zielonego Czowieka[17], folklorystyczn figur europejskiej sztuki i architektury, powizan ze wiatem naturalnym. Rogaty Bóg jest postrzegany równie jako bóstwo solarne[18], zwaszcza podczas obchodzenia wita przesilenia letniego Litha (w sowiaskiej tradycji zwanej Noc Kupay). Innym obrazem bóstwa jest Dbowy Król (wadajcy wiosn i latem) lub Król Ostrokrzewu (wadajcy jesieni i zim)[17].

Bogini jest zwykle czona z triad dziewica, matka i starucha, kada o innych powizaniach dziewictwem, podnoci i wiedz[14]. Jest folklorystyczn figur europejskiej sztuki i architektury, powizan ze wiatem naturalnym. Czsto jest obrazowana jako bóstwo lunarne[14], co czy j z postaci mitologicznej Diany. Niektórzy wiccanie od lat siedemdziesitych postrzegaj Bogini jako waniejsz z pary, zawierajc i poczynajc wszystko. W tej koncepcji Rogaty jest postrzegany jako iskra ycia w niej, jednoczenie kochanek i dziecko[14], co jest odzwierciedlane w strukturze tradycyjnego kowenu. W wicca dianicznej Bogini jest jedyn istot, jednake ta koncepcja jest krytykowana przez tradycje egalitarne.

Panteizm, politeizm i animizm

Rzeba Rogatego Boga w Museum of Witchcraft w Boscastle, Kornwalia.

Wielu wiccan wierzy, i Bóg i Bogini s tylko aspektami tej samej istoty, postrzeganej jako panteistyczne bóstwo, zawierajcej w sobie wszystkie elementy wszechwiata. W swoich pismach Gardner odwoywa si do idei pierwszego poruszyciela, pozostajcego poza moliwociami poznania[19], jednake w tradycjach rytualnych tego odamu (Wicca gardneriaskie) nazywa si t istot Dryghten[20], co w jzyku staroangielskim oznaczao pan. Inni wiccanie przez kolejne lata nadawali jej kolejne imiona Scott Cunningham nazywa j Jedynym[21].

Prócz koncepcji panteizmu i dualizmu wielu wiccan akceptuje podejcie politeistyczne, wierzc w istnienie innych bóstw. Niektórzy podzielaj pogld okultystki Dion Fortune, i wszyscy bogowie s jednym bogiem, za wszystkie boginie s jedn bogini to jest wszyscy bogowie i boginie wszystkich kultur s aspektami nadnaturalnego Boga i Bogini. Majc to na uwadze, niektórzy wiccanie postrzegaj germask ostre, hindusk Kali oraz chrzecijask Mari jako manifestacj nadrzdnej Bogini, za celtyckiego Cernunnosa, starogreckiego Dionizosa oraz judeo-chrzecijaskiego Jahwe jako aspekty jednego archetypicznego Boga. Bardziej restrykcyjne podejcie politeistyczne przyjmuje, e bóstwa s oddzielnymi bytami, decydujcymi o samych sobie. Wiccascy pisarze Janet Farrar i Gavin Bone postulowali, i Wicca staje si bardziej politeistyczna wraz upywajcymi latami, przyjmujc tradycyjny ogld pogaski[22].

Niektórzy wiccanie postrzegaj bóstwa nie jako byty, a metaforyczne archetypy lub formy mylowe, co technicznie rzecz ujmujc, pozwala im by ateistami[23]. Pogld ten jest popierany przez wielk kapank Vivianne Crowley, psycholok z zawodu, postrzegajc bóstwa jako archetypy jungowskie istniejce w podwiadomoci, a wywoywane przez rytua. Uwaaa, e Bogini i Bóg manifestuj si nam w snach i wizjach[24].

Wicca jest, w swej esencji, religi immanentn dla niektórych wiccan takie postrzeganie zawiera w sobie elementy animizmu. Centralnym wierzeniem Wicca jest przekonanie, e Bogini i Bóg (lub bogini i bogowie) s w stanie oddziaywa poprzez ciaa kapanów i kapanek, w trakcie rytuaów cigania ksiyca lub soca.

Pi ywioów

W niektórych tradycjach pojawia si wiara w pi klasycznych ywioów, jednake w przeciwiestwie do antycznej Grecji, s one postrzegane symbolicznie, nie dosownie innymi sowy, s to reprezentacje faz materii. Pi ywioów moe by przywoywane poprzez magiczne rytuay, przy uyciu magicznego krgu. S nimi powietrze, ogie, woda, ziemia i eter (akaa, tchnienie albo duch), jednoczcy pozostae cztery[25]. Pojawio si wiele analogii by wytumaczy koncepcj piciu elementów na przykad, wiccanka Ann-Marie Gallagher objaniaa posugujc si metafor drzewa, skadajcego si z ziemi (na której ronie i z materii której skadaj si czci stae), wody (ywica i wilgo), ognia (poprzez fotosyntez), powietrza (przetwarzanie dwutlenku wgla na tlen), za wszystkie cztery s zjednoczone duchem[26].

W tradycji gardneriaskiej dodatkowo, kady z ywioów zosta poczony z kierunkiem gównym na kompasie powietrze ze wschodem, ogie z poudniem, woda z zachodem, ziemia z pónoc, za duch, ze rodkiem[8]. Jednak niektórzy wiccanie, jak Frederic Lamond, twierdz, e powizanie ywioów z kierunkami wiata jest waciwe tylko dla poudniowej Anglii, w której Wicca ewoluowaa, jak równie, e kady wiccanin powinien samemu dokona dopasowania, które najlepiej oddaje charakterystyk jego regionu. Mieszkaniec wschodniego wybrzea Ameryki Pónocnej powinien kojarzy wod raczej ze wschodem (vide Atlantyk) ni zachodem[27]. Inne grupy dokonuj zgoa jeszcze innych pocze Clan of Tubal Cain, Roberta Cochranea, prócz odmiennego szeregowania, odda strony wiata i ywioy we wadanie rónych bóstw, dzieci Rogatego Boga i Bogini.

Pi ywioów jest symbolizowane przez pi któw pentagramu, najwyraniejszego symbolu Wicca[28].

ycie pozagrobowe

Pogldy na kwesti ycia pozagrobowego róni si w zalenoci od kowenów i wiccan[29], jednake reinkarnacja jest dominujcym wierzeniem o dugiej tradycji sigajcej kowenu w New Forest. Wysoki kapan Raymond Buckland twierdzi, e ludzka dusza przechodzi wielokrotnie w ciaa tego samego gatunku, z kadym wcieleniem uczc si nowych rzeczy i doskonalc duchowo[30], jednake ten pogld nie jest uniwersalny, gdy wielu wiccan wierzy w reinkarnacj poprzez ciaa rónych gatunków. Popularne powiedzenie brzmi kiedy wiedma, zawsze wiedm wskazuje na przekonanie, i wiccanie s kolejnymi wcieleniami innych wiccan[31].

Wiccanie, którzy wierz w reinkarnacj, podzielaj pogld, i pomidzy wcieleniami dusza odpoczywa w Krainie Wiecznego Lata lub na Tamtym wiecie, w pracach Gardnera zwanych ekstaz Bogini[32]. Wielu wiccan wierzy w moliwo kontaktowania si z duchami zmarych poprzez media lub tablice Ouija, zwaszcza podczas sabatu w Samhain. Niektórzy, jak Alex Sanders, przeciwstawiaj si takim praktykom, twierdzc: oni s martwi; zostawmy ich w spokoju[33]. Na ten pogld wpyw mia spirytualizm, bardzo popularny w czasach rozprzestrzeniania si Wicca, i z którym pierwotni wiccanie, jak Buckland, Gardner i Sanders mieli styczno[32].

Pomimo rónych wierze Wicca nie kadzie nacisku na ycie pozagrobowe, skupiajc si zamiast tego na doczesnym; jak wspomina historyk Ronald Hutton instynktownym przemyleniem wikszoci wiccan jest zatem pogld, i pene, bogate ycie doczesne bdzie na pewno miao wikszy lub mniejszy wpyw na ycie nastpne, zatem naley si skoncentrowa na nim.[34]

Magia

Wielu wiccan wierzy w magi, si, któr mona manipulowa poprzez czarostwo lub zaklcia (angielskojzyczni wiccanie uywaj czasem zapisu magick, ukutego przez okultyst Aleistera Crowleya, jednake ten zapis jest bardziej kojarzony z Thelem ni Wicca). Wielu wiccan zgadza si z definicjami oferowanymi przez magów ceremonialnych[35], jak Crowley, twierdzcy, e magia jest nauk i sztuk czynienia zmian w zgodzie z wol, czy MacGregor Mathers, zakadajcy, e jest ona nauk kontroli sekretnych si przyrody[35]. Wielu wiccan uwaa, ze magia jest prawem przyrody, niedocenionym i niezrozumiaym przez wspóczesn nauk[35], i jako tak nie uwaaj jej za ponadnaturaln, lecz jako cz niezwykych [w oryginale: super] mocy ulokowanych w naturze, jak twierdzi Leo Martello[36]. Niektórzy wiccanie wierz, e magia jest po prostu penym uyciem wszystkich piciu zmysów, dajcym zaskakujce rezultaty[36], podczas gdy inni nie zarzekaj si, e magia dziaa, poniewa widzieli j w akcji[37].

Celem [magii] jest nagicie do twojej woli wiata naginalnego... jeli nie posiadasz niezomnej wiary w swoje moce i zdolnoci uroków, nie osigniesz tej palcej intensywnoci woli i wyobrani, która jest wymagana do spowodowania dziaania magii.
Paul Huson[38]

Wiccanie rzucaj czary bd uroki podczas rytuaów, odbywajcych si w witych krgach, chcc wprowadzi faktyczne zmiany w fizycznym wiecie. Zwyczajowymi urokami s te uywane do leczenia, ochrony, wzmoenia podnoci oraz wypdzania zych wpywów[39]. Wielu wczesnych wiccan, jak Alex Sanders, Sybil Leek i Doreen Valiente nazywao swoje dziaania magiczne bia magi, w opozycji do czarnej magii, zwizanej z satanizmem. Sanders uywa take analogicznej terminologii cieki lewej doni w odniesieniu do wrogiej magii oraz cieki prawej doni, jako magii czynionej w przyjaznych intencjach[40]; ta terminologia bya dzieem XIX-wiecznej okultystki Heleny Bawatskiej. Niektórzy wspóczeni wiccanie zaprzestali uywania dychotomii czarna-biaa magia i cieka lewej-prawej doni, argumentujc, e czer nie koniecznie powinna mie powizania tylko ze zem[41].

Badacze religii, Rodney Stark i William Bainbridge w 1985 roku stwierdzili, e Wicca zareagowaa na sekularyzacj poprzez powrót do magii, dodajc, e jest to jedynie religia reakcyjna, która prdko wyginie. Owe pogldy byy ostro krytykowane w 1999 roku przez historyka Ronalda Huttona, powoujcego si na zgoa przeciwstawne zjawisko wielka grupa [wiccan] pracuje nad lub przy wspópracy nowoczesnej techniki, takiej jak komputery[32].

Etyka

Dwa gówne imperatywy etyczne w Wicca brzmi nastpujco:

  • Prawa Trójpowrotu (ang. Threefold Law): Cokolwiek uczynisz, dobrego czy zego, powróci do ciebie po trzykro
  • Porady Wiccaskiej (ang. Wiccan Rede): Jeli nie krzywdzi si nikogo, czy swoj wol (An it harm none, do what ye will).
Bide the Wiccan laws ye must, in perfect love and perfect trust...
Mind the Threefold Law ye should three times bad and three times good...
Eight words the Wiccan Rede fulfill an it harm none, do what ye will.
(Przestrzega musisz wiccaskich praw, w penej mioci i zaufaniu...
Pamita o prawie trójpowrotu trzy razy le i trzy razy dobrze...
Osiem sów porady wiccaskiej jeli nie krzywdzisz nikogo, czy swoj wol.)
Lady Gwen Thompson[42]

Nie istnieje dogmatyczny kodeks moralny ani etyczny, przestrzegany uniwersalnie przez wszystkie tradycje, jednake wikszo trzyma si Porady Wiccaskiej: jeli nie krzywdzisz nikogo, czy swoj wol. Interpretowane jest to jako deklaracja wolnoci dziaa, z jednoczesn dbaoci o konsekwencje i nie czynienie krzywdy innym i sobie[43]. Kolejnym wspólnym elementem wiccaskiej etyki jest Prawo Trójpowrotu, które mówi cokolwiek uczynisz dobrego czy zego, powróci do ciebie trzykro mocniej[44].

Wielu wiccan pragnie kultywowa równie osiem cnót wspomnianych w Pouczeniu Bogini (ang. Charge of the Goddess) Doreen Valiente[45] rado, szacunek, honor, pokora, sia, pikno, moc i wspóczucie. W wierszu Valiente cechy pogrupowane s w pary dopeniajcych si przeciwstawie, oddajc dwoisto, charakterystyczn dla wierze wiccan. Niektórzy z rodowodowych wiccan przestrzegaj praw wiccaskich, z których 30 znajduje si w tradycji gardneriaskiej, a 161 w tradycji aleksandryjskiej. Valiente, jedna z pierwszych arcykapanek Gardnera twierdzia, e pierwsza trzydziestka tych praw zostaa wymylona przez jej mistrza w pseudo-archaicznym jzyku, jako efekt konfliktu w kowenie Bricket Wood[46][2].

Cho na pocztku Gerald Gardner demonstrowa awersj do homoseksualizmu, twierdzc, i przyniós on przeklestwo bogini[47], obecnie orientacja ta jest w peni akceptowana we wszystkich tradycjach, a niektóre z nich, jak Bractwo Minojskie otwarcie wie z nim swoje praktyki[48], za wiele wanych postaci (Alex Sanders, czy Edmund Buczyski) Wicca byo jawnymi homoseksualistami lub biseksualistami.

Praktyki

Margot Adler zdefiniowaa rytua jako metod reintegracji indywiduów i grup w jeden kosmos, oraz poczenia czynnoci codziennych z ich zapomnianym znaczeniem, dodajc równie, e wiccaskie rytuay nie s suchymi, sformalizowanymi, powtarzajcymi si przeyciami, a celem ich odprawienia jest zmiana wiadomoci ich uczestników[49]. Zauwaya równie, e wielu wiccan jest sceptycznych co do istnienia bóstw, ycia pozagrobowego itd., jednake pozostaje aktywnymi czonkami ruchu, z racji przey rytualnych[50].

Wysoki kapan i historyk Wicca, Aidan Kelly uwaa, e praktyki i odczucia w Wicca s znacznie waniejsze ni wiara, twierdzc:

Quote-alpha.png
jest to religia rytuaów, nie teologii. Rytua jest pierwszy; mit drugi. Przyjmowanie mitów za prawdziw histori, tak jak chrzecijascy fundamentalici przyjmuj mity zawarte w biblii, wydaje si szalone. To co zupenie obcego[49].

Z tego powodu Adler zauwaya

Quote-alpha.png
ironicznie, biorc pod uwag wszystkie zarzuty przeciwko Wicca, jako zagroeniu dla rozsdku, ruch ten prezentuje jeden z niewielu religijnych wiatopogldów cakowicie zgodnych z nowoczesn nauk, zezwalajcy nawet na cakowity sceptycyzm wobec swoich metod, mitów i rytuaów[51]
 Osobny artyku: Narzdzia magiczne w Wicca.

W Wicca praktykuje si wiele rytuaów stosowanych do celebracji sabatów, czczenia bóstw czy dziaa magicznych. Czsto maj miejsce podczas peni lub nowiu i wtedy nazywane s esbatami. W rytuaach uywa si zwykle specjalnego zestawu narzdzi athame, ródki, pentagramu, kielicha, jak równie besomu (ceremonialnego kija od mioty), kocioka, wiec, kadzida oraz zakrzywionego ostrza boline. Otarz znajduje si zwykle w krgu, za na nim rytualne narzdzia oraz wizerunki Boga i Bogini[52]. W niektórych tradycjach przyjtym jest poszczenie i dokonywanie ablucji przed wstpieniem do krgu. Po zakoczeniu rytuau, skadane s podzikowania Bogu, Bogini i Stranikom, a krg jest zamykany.

Jedn z praktyk, która staa si podoem wielu sensacji w tradycjach gardneriaskiej i aleksandryjskiej, jest odprawianie rytuaów nago (skyclad). Zwyczaj ten jest czony z ksik Charlesa Lelanda, Aradia, czyli ewangelia dla wiedm, majcej by zapisem praktyk wiedm woskich[53]. W innych tradycjach stosuje si podune szaty przepasane powrozem, lub nawet ubrania codzienne. W niektórych odprawiana jest zrytualizowana magia seksualna w formie Wielkiego Rytuau, podczas którego Wysoka Kapanka i Wysoki Kapan wzywaj bóstwa do swoich cia przed odbyciem stosunku pciowego, aby wydzielona energia posuya do praktyk magicznych. W niektórych wypadkach ten akt jest wykonywany symbolicznie za pomoc athame jako penisa i kielicha jako pochwy[54].

Wiccanie celebruj osiem wit zwizanych z porami roku, zwanych sabatami kolektywnie s one nazywane Koem Roku[45]

Rytuay przejcia

Wicca celebruje wiele rónych rytuaów przejcia. Najwaniejszym z nich jest inicjacja, poprzez któr osoba docza do Sztuki[co to takiego?] i zostaje wiccaninem (wiccank).

W Brytyjskim Wicca Tradycyjnym (BTW) istnieje linia wtajemnicze kolejnych czonków, cignca si a do Gardnera, a przez niego do kowenu New Forest. Gardner wspomina o zasadzie roku i jednego dnia pomidzy momentem rozpoczcia studiów nad Sztuk a momentem inicjacji, cho wielokrotnie ama t zasad. W BTW inicjacja wprowadza osob tylko na pierwszy stopie wtajemniczenia by awansowa dalej musi przej kolejn ceremoni, podczas której opisuje si rytualne przedmioty[55]. Podczas ceremonii nadawane jest take imi w Sztuce (ang. craft name)[55]. Poprzez osignicie drugiego stopnia wtajemniczenia, czonek ma prawo inicjowa innych, lub zakada pó-autonomiczne koweny[55]. Awans na trzeci, najwyszy stopie, czy si z uczestnictwem w Wielkim Rytuale, fizycznie, bd symbolicznie, jak równie w rytuale chosty[56]. Przy trzecim stopniu, wiccanin moe formowa oddzielne koweny[56]. Ten trójstopniowy system jest unikatowy dla BTW oraz tradycji na niej bazujcych. Cochrane's Craft, nie bdce czci BTW, nie posiada trzech stopni, jedynie rangi nowicjusza i wtajemniczonego.

Samotni wiccanie równie przeprowadzaj rytua samo-inicjacji, przeznaczajc si niejako Sztuce. Opis tego rytuau znalaz si po raz pierwszy w ksice Paula Husona Mastering Witchcraft (1970) i zawiera recytacj modlitwy Ojcze nasz od tyu, jako symbol oporu wobec historycznych przeladowa czarownic[57].

Noworodki w wiccaskich rodzinach mog by wprowadzane poprzez rytua zwany Wiccaning, co nawizuje do angielskiej nazwy chrztu (ang. christening). Celem tego jest oddanie dziecka pod opiek Boga i Bogini. Jednak wraz z gbokim szacunkiem wzgldem wolnej woli dziecko to nie musi w przyszoci stawa si wiccaninem (wiccank) lub bra udziau w jakichkolwiek praktykach pogaskich, jeli sobie tego nie yczy.

Zarkowiny

Ceremonia zarkowin w Avebury w Anglii, podczas Beltane w 2005

Zarkowiny to kolejne wito obchodzone przez wiccan, najczciej stosowane podczas ceremonii lubnych. Niektórzy wiccanie praktykuj próbne luby na okres roku i jednego dnia, inicjowane podczas sabatu w Lughnasadh, jako e by to tradycyjny czas zarkowin wród Irlandczyków. Typow przysig jest póki trwa bdzie mio, zamiast chrzecijaskiego póki mier nas nie rozczy[58]. Pierwsza znana wiccaska ceremonia zalubin miaa miejsce w 1960 roku, w kowenie Bricket Wood, pomidzy Frederikiem Lamondem a jego pierwsz on Gillian[59].

Ksiga Cieni

 Osobny artyku: Ksiga cieni.

{{cytat box|width=246px|align=left|cytat=Ksiga Cieni nie jest Bibli, ani Koranem. To osobista ksika kucharska uroków, które zadziaay dla waciciela. Daj wam moj kopi, abycie mieli na czym bazowa: w miar zdobywania dowiadczenia, odrzucajcie uroki, które nie dziaaj, zamieniajc je tymi, które sami wymylilicie.|ródo=Gerald Gardner do naladowców[60]. Wicca nie posiada zestawu witych tekstów, jednake istnieje kilka róde, które róne tradycje uznaj za wane i którymi podpieraj swoje praktyki. Gerald Gardner uywa jednej, stale udoskonalanej ksiki zawierajcej wiele rónorodnych tekstów, na potrzeby swoich kowenów w tradycji utaro si nazywa j Ksig Cieni. W jego wersji znajdoway si teksty ze róde takich jak Aradia Charlesa Lelanda, czy prace okultysty Aleistera Crowleya, jak równie wiersze komponowane przez niego i jego Wysok Kapank Doreen Valiente; najwaniejszym z tych wierszy jest Porada Bogini.

Podobnie jak uywane w magii ceremonialnej grymuary[61], Ksiga zawiera instrukcje jak wykonywa rytuay i rzuca uroki, jak równie poezj religijn i pieni (np. Eko Eko Azarak), uywane podczas celebracji. Intencj Gardnera byo, aby kada Ksiga bya inna student mia kopiowa teksty od swojego inicjatora, zmieniajc elementy, które okazay si dla nieefektywne. Jednake poród gardneriaskich wiccan, zwaszcza w Stanach Zjednoczonych, wszystkie Ksigi s niemal jednakow kopi wersji wysokiej kapanki Monique Wilson, która z kolei pobraa j od Gardnera. W pocztkach BTW Ksiga miaa by trzymana w tajemnicy przed niewtajemniczonymi, jednak wiele fragmentów zostao opublikowanych przez Charlesa Cardella, Lady Sheb, Janet Farrar czy Stewarta Farrara[62][63].

W niektórych tradycjach spod znaku Traditional Witchcraft korzystaj z rónorodnych form literackich 1734 tradition posuguje si listami Roberta Cochranea do Josepha Wilsona, zawierajcymi instrukcje mistyczne; Azoetia Andrew Chumbleya to grymuar uywany przez inne tradycje.

Symbolika

Symbol Potrójnej Bogini rosncy, peny i malejcy ksiyc

Wiccanie uywaj wielu symboli. Najbardziej rozpoznawalnym symbolem jest pentagram, reprezentujcy pi klasycznych ywioów ziemi, powietrze, ogie, wod i ducha (lub czowieka). Innym symbolem jest triquetra, znak Potrójnej Bogini.

Tradycje

W latach 50. do 70., kiedy ruch wiccaski opiera si liniowo-inicjowanych grupach Wicca gardneriaskiej, tradycja oznaczaa zazwyczaj przenoszenie dowiadcze i inicjacj. Jednake wraz z rozrostem i zakadaniem coraz nowych grup, termin sta si synonimem wyznania, czy te odamu Wicca. Istnieje wiele tradycji[64][65], jak równie caa rzesza samotnych wiccan, nie czcych si z adn z wikszych gazi. Pojawiaj si take koweny, celebrujce Wicca na swój wasny, czsto eklektyczny sposób.

Do gównych tradycji Wicca nale:

  • Brytyjskie Wicca Tradycyjne (ang. British Traditional Wicca, w skrócie BTW, termin ukuty przez amerykaskich pogan). Na Wyspach Brytyjskich obejmuje dwie tradycje:
    • Tradycja gardneriaska (zwana te wicca gardneriaskim) najstarsza tradycja, której nazwa pochodzi od nazwiska zaoyciela, Geralda Gardnera. Przystpienie do gardneriaskiego kowenu musi by poprzedzone inicjacj, a ta przygotowaniami, zwyczajowo trwajcymi rok i jeden dzie. Szczegóowy przebieg szkolenia przygotowujcego do inicjacji jest tajny, podobnie jak szczegóy obrzdów gardneriaskich (przekazuje si je wycznie czonkom kowenu). Wiadomo jednak, e te ostatnie oparto czciowo na klasycznej magii ceremonialnej. Gardnerianie kad ogromny nacisk na indywidualny kontakt z bóstwem i cyklicznymi zmianami dokonujcymi si w przyrodzie. Drog do osobistego dowiadczenia religijnego jest uczestnictwo w wiccaskich misteriach,
    • Tradycja aleksandryjska (zwana te wicca aleksandryjskim) zaoona w latach 60. XX wieku przez Alexa Sandersa, niemal w caoci oparta na zaoeniach gardneriaskich. Sam Alex Sanders by inicjowany do tradycji garnderiaskiej. Swoj praktyk uzupeni o elementy magii ceremonialnej. Terminu Alexandrian Wicca wicca aleksandryjska jako pierwszy uy Steward Farrar, brytyjski dziennikarz i popularyzator Wicca, a przede wszystkim ucze Sandersa. Termin odnosi si do wizji Biblioteki Aleksandryjskiej postrzeganej jako zbiór wiedzy i mdroci wiata[66]. Podstawow rónic jest wywodzenie swojej linii inicjacyjnej od Alexa Sandersa oraz wikszy nacisk na ceremonialno rytuau.

Pomniejszymi tradycjami s:

  • Wicca dianiczne zaoona w latach 70. XX wieku przez Zsuzsann Budapest. Nawizuje ona do teorii Margaret Murray i uznaje wycznie istnienie Bogini, z pominiciem Boga.
  • Wicca corelliaskie zaoone przez Orpheis Caroline High-Correll (wedug przekazów ustnych miao to miejsce w 1879 roku, przed powstaniem Wicca jako religii). Tradycja ta kadzie szczególny nacisk na oddawanie czci przodkom.
  • Wicca minojskie zaoone przez Edmunda M. Buczyskiego pod koniec lat 70. XX wieku. Panteon tej tradycji zosta zaczerpnity z mitologii pre-doryckiej (poprzedzajcej greck), nawizuje te do spucizny kultury minojskiej, za obrzdy s bardzo podobne do gardneriaskich.
  • Wicca eklektyczne (ang. Eclectic Wicca) czerpice inspiracj z rónych (dowolnie wybranych przez wyznawc) panteonów. Z powodu prowadzcej do nieporozumie dowolnoci czsto odmawia si jej prawa do okrelania si jako Tradycja.

Koweny i wiccanie eklektyczni

Liniowi wiccanie zorganizowani s w autonomiczne koweny, za na ich czele stoi para arcykapanka i arcykapan przeprowadzeni przez wszystkie trzy stopnie wtajemniczenia. Inicjacja i praktyka nowych kapanów jest przeprowadzana w kowenie, jednake nie jest to wymogiem i wielu inicjowanych wiccan nie jest powizanych z adn grup[30].

Najwiksza liczba wiccan w kowenie wynosi czsto 13 czonków, jednak nie jest to regu[30]. Po przekroczeniu tej iloci koweny s zwykle rozdzielane, jednake czsto ze sob wspópracuj. Grupa kowenów jest nazywana gajem (ang. grove).

Wiccan eklektycznych jest wicej ni samotnych i liniowych, za ich wierzenia mog si znacznie róni. Czsto bior oni udzia w zgromadzeniach i innych wydarzeniach, jednak praktyki duchowe (sabaty, esbaty, rzucanie uroków, prace magiczne) wykonuj samotnie[67].

Recepcja

Uycie odwróconego pentagramu przez Koció Szatana doprowadzio do kojarzenia wiccan z satanizmem.

Wicca pojawio si w krajach z dominujcym wyznaniem chrzecijaskim i od samego pocztku byo atakowane przez niektóre grupy religijne oraz pras (w Wielkiej Brytanii News of the World). W niektórych krajach jest to praktykowane do dzisiaj, za niektórzy chrzecijanie odbieraj Wicca jako form satanizmu, pomimo zasadniczych rónic pomidzy oboma wyznaniami[68], jak brak postaci odpowiadajcej Szatanowi.

Ujawnienie si przyjacioom i rodzinie jako wyznawca Wicca jest nazywane wychodzeniem z szafy na mioty (ang. coming out of the broom-closet[a])[69]. W podobny sposób Wicca bya oskarana o anty-chrzecijastwo, co byo odpierane przez Doreen Valiente, powoujc si na istnienie wielu wiccan szanujcych posta Jezusa, a nie majcych wzgldu na doktryny kocielne, które postrzegane s jako zbiór «dogmatów-samoróbek»[70].

Wicca w Polsce

Pierwsi wiccanie najprawdopodobniej pojawili si w Polsce po 1989. Obecnie Wicca nie jest w Polsce wyznaniem zarejestrowanym. Sama forma uprawiania kultu praktycznie uniemoliwia jego rejestracj. Kady kowen jest autonomiczn jednostk liczc do 13 osób, zatem nie spenia kryteriów rejestracji.

Wród Polaków identyfikujcych si z wicca dominuj wiccanie eklektyczni (nie inicjowani w adnej z tradycji i czsto nie uznawani za wiccan przez osoby inicjowane). Obecnie take odbywaj si liczne spotkania grup pogaskich inicjowane przez Midzynarodow Federacj Pogask. Organizowane s take, coraz liczniej, warsztaty o wicca tradycyjnym prowadzone przez PFI.

Uwagi

  1. jest to odniesienie do coming out of the closet czyli przyznania si do homoseksualizmu

Przypisy

  1. Ruickbie, Leo (2004). Witchcraft Out of the Shadows. Hale. s. 177.
  2. ab Hutton .
  3. Aidan Kelly: Crafting the Art of Magic.
  4. Philip Heselton: Wiccan Roots: Gerald Gardner and the Modern Witchcraft Revival. Chieveley, Berkshire: Capall Bann Publishing, 2000. ISBN 1-86163-110-3.
  5. Gerald B Gardner: The Meaning of Witchcraft. s. 260261.
  6. Ronald Hutton: The Pagan Religions of the Ancient British Isles. s. 260261.
  7. Wolne wiedmy Ameryki. [dostp 29.10.2010].
  8. ab Ann-Marie Gallagher, The Wicca Bible: the Definitive Guide to Magic and the Craft.
  9. Farrar 1987 , s. 2-3.
  10. Farrar 1987 , s. 59.
  11. Joanne Pearson, Richard H Roberts, Samuel Geoffrey: Nature Religion Today: Paganism in the Modern World. s. 6.
  12. Silver Ravenwolf: Teen Witch: Wicca for a New Generation. s. 25.
  13. The Meaning of Witchcraft. s. 260.
  14. abcd Farrar 1989 , s. 32-34.
  15. Michael Howard. Modern Wicca. s. 266-267.
  16. Michael Howard. Modern Wicca. s. 271.
  17. ab Farrar 1989 , s. 35-38.
  18. Farrar 1989 , s. 15-17.
  19. Gerald B Gardner: The Meaning of Witchcraft. s. 2627. (ang.)
  20. Patricia Crowther: Witch Blood! The Diary of a Witch High Priestess!.
  21. Scott Cunningham: Wicca: A Guide for the Solitary Practitioner.
  22. Janet Farrar, Gavin Bone: Progressive Witchcraft: Spirituality, Mysteries, and Training in Modern Wicca.
  23. Adler , s. 25, 34-35.
  24. Vivianne Crowley: Wicca: The Old Religion in the New Millennium. s. 129.
  25. Oberon Zell-Ravenheart, Morning Glory Zell-Ravenheart: Creating Circles & Ceremonies. s. 42.
  26. Ann-Marie Gallagher: The Wicca Bible: The Definitive Guide to Magic and the Craft. s. 7778.
  27. Lamond , s. 88-89.
  28. Doreen Valiente: An ABC of Witchcraft Past and Present. s. 264.
  29. Anne-Marie Gallagher, The Wicca Bible, Godsfield, s. 34-39.
  30. abc Raymond Buckland: Bucklands Complete Book of Witchcraft. 1986, s. 17, 18, 53.
  31. Doreen Valiente: An ABC of Witchcraft Past and Present. s. Wprowadzenie.
  32. abc Hutton , s. 392.
  33. Stewart Farrar: What Witches Do. s. 88.
  34. Hutton , s. 393.
  35. abc Doreen Valiente: An ABC of Witchcraft Past and Present.
  36. ab Adler , s. 158-159.
  37. Hutton , s. 394-395.
  38. Paul Huson. Mastering Witchcraft. s. 27.
  39. Ann-Marie Gallagher: The Wicca Bible. s. 250-265. (ang.)
  40. Alex Sanders: The Alex Sanders Lectures. Magickal Childe, 1984.
  41. Ann-Marie Gallagher: The Wicca Bible. (ang.)
  42. Robert Mathiesin. The Rede of the Wiccae. Providence, Rhode Island: Olympian Press. strony 60-61.
  43. John J. Coughlin. The Wiccan Rede: A Historical Journey. Part 3: Eight Words.... . [dostp 2016-04-22]. 
  44. Karl Lembke, The Threefold Law.
  45. ab Farrar 1992 .
  46. Doreen Valiente: The Rebirth of Witchcraft. s. 7071.
  47. Gerald Gardner: Witchcraft Today. Londyn: Rider and Company, 1954, s. 69, 75. OCLC 1059746. (ang.)
  48. Adler , s. 130-131.
  49. ab Adler , s. 173.
  50. Adler , s. 172.
  51. Adler , s. 174.
  52. Vivianne Crowley. Wicca: The Old Religion in the New Age.
  53. Charles Leland. Aradia, or the Gospel of the Witchess. 7.
  54. Janet Farrar, Stewart Farrar: The Witches' Way: Principles, Rituals and Beliefs of Modern Witchcraft. s. 156174.
  55. abc II Second Degree Initiation. W: Farrar Stewart: The Witches' Way.
  56. ab III Third Degree Initiation. W: Farrar Stewart: The Witches' Way.
  57. Paul Huson: Mastering Witchcraft: A Practical Guide for Witches, Warlocks and Covens. s. 2223. (ang.)
  58. Anne-Marie Gallagher. The Wicca Bible: The Definitive Guide to Magic and the Craft. s. 370.
  59. Hutton , s. 325.
  60. Lamond , s. 14.
  61. Vivianne Crowley: Wicca: The Old Religion in the New Age. s. 1415.
  62. Janet Farrar, Stewart Farrar: A Witches' Bible.
  63. Gerald Gardner: Witchcraft and the Book of Shadows.
  64. Beaufort House Index of English Traditional Witchcraft. W: Beaufort House Association [on-line]. 1999-01-15. [dostp 2007-04-02].
  65. Different types of Witchcraft. W: Hex Archive [on-line]. [dostp 2007-04-02].
  66. The Alexandrian Tradition.
  67. British Traditional Wicca F.A.Q.. [dostp 2009-07-22].
  68. New Religious Movements and Religious Liberty in America. Wyd. 2nd. Waco, Texas: Baylor University Press, 2003, s. 75. ISBN 0918954924. OCLC 52895492.
  69. 'Bewitched': Witch Way. W: Slate.com [on-line]. 2003-12-04. [dostp 2008-05-16].
  70. Doreen Valiente: An ABC of Witchcraft Past and Present. Hale, s. Introduction.

Bibliografia

  1. Margot Adler: Drawing Down the Moon: Witches, Druids, Goddess-worshippers and Other Pagans in America Today. (ang.)
  2. Raymond Buckland: Bucklands Complete Book of Witchcraft. Saint Paul: Llewellyn, 1986. ISBN 0-87542-050-8. OCLC 14167961. (ang.)
  3. Patricia Crowther: Witch Blood! The Diary of a Witch High Priestess!. New York City: House of Collectibles, 1974. ISBN 0876371616. OCLC 1009193. (ang.)
  4. Janet Farrar, Stewart Farrar: The Witches' Goddess: The Feminine Principle of Divinity. Londyn: Robert Hale, 1987. ISBN 0709028008.
  5. Janet Farrar, Stewart Farrar: Eight Sabbats for Witches. Londyn: Robert Hale Publishing, May 1992. ISBN 0709047789. OCLC 26673966. (ang.)
  6. Janet Farrar, Stewart Farrar: The Witches' God: Lord of the Dance. Londyn: 1989, s. 3234. ISBN 0709033192odn=CITEREFFarrar1989.
  7. Ann-Marie Gallagher: The Wicca Bible: the Definitive Guide to Magic and the Craft. New York: Sterling Publishing, 2005. ISBN 140273008X. (ang.)
  8. Gerald Gardner: Witchcraft Today. Londyn: Rider and Company, 1954, s. 69, 75. OCLC 1059746. (ang.)
  9. Gerald B Gardner: The Meaning of Witchcraft. Lakemont, GA: Copple House Books, 1988, s. 260261. (ang.)
  10. Paul Huson: Mastering Witchcraft: A Practical Guide for Witches, Warlocks and Covens. New York: Putnum, 1970. OCLC 79263. (ang.)
  11. Ronald Hutton: Triumph of the Moon: A History of Modern Pagan Withcraft. Oxford University Press, 1999. (ang.)
  12. Frederic Lamond: Fifty Years of Wicca. Sutton Mallet, Anglia: Green Magic, 2004. ISBN 0-9547230-1-5. (ang.)
  13. Joanne Pearson, Richard H Roberts, Samuel Geoffrey: Nature Religion Today: Paganism in the Modern World. Edinburgh: Edinburgh University Press, December 1998, s. 6. ISBN 0-748-61057-X. OCLC 39533917.
  14. Silver Ravenwolf: Teen Witch: Wicca for a New Generation. St Paul, Minnesota: Llewellyn, 1998.
  15. Doreen Valiente: An ABC of Witchcraft Past and Present. Hale, 1973, s. Wprowadzenie.
  16. Doreen Valiente: The Rebirth of Witchcraft. Londyn: Robert Hale Publishing, 1989. ISBN 0709037155. OCLC 59694320. (ang.)
  17. Oberon Zell-Ravenheart, Morning Glory Zell-Ravenheart: Creating Circles & Ceremonies. Franklin Lakes: New Page Books, 2006. ISBN 1564148645. (ang.)

Linki zewntrzne

  • Witches' Voice Inc. (ang.) jeden z najwikszych portali wiccaskich
  • CoGWeb (ang.) strona domowa midzynarodowej organizacji wiccaskiej Covenant of the Goddess
ródo: https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wicca&oldid=45605923



Wicca Wikipedia, wolna encyklopedia
Wicca: Pentagram wpisany w okrg (czasem nazywany pentaklem) uywany jest przez wielu wyznawców jako symbol religii Wicca: Klasyfikacja systematyczna wyznania

Wikipedia
Wolna encyklopedia 1 154 000+ hase Wikipedia is hosted by the Wikimedia Foundation, a non-profit organization that also hosts a range of other projects.

Wikipedia, wolna encyklopedia - Nothing
Nothing to see here, move along Nothing to see here, move along

Amiens Wikipedia, wolna encyklopedia - Arqueves
Amiens Wikipedia, wolna encyklopedia. Summary : Amiens - miasto w pónocnej Francji, nad Somm; orodek administracyjny regionu Pikardia i departamentu Somma;

Atltico Madryt Wikipedia Wolna Encyklopedia Updated 2016 ...
Atltico Madryt Wikipedia Wolna Encyklopedia. Read More About Atltico Madryt Wikipedia Wolna Encyklopedia Here. Related Images:

Kategoria:Wicca Wikipedia, wolna encyklopedia
Kategoria grupujca hasa majce zwizek z neopogask religi wicca. Gówna strona: Wicca

Rabac - Wikipedia, the free encyclopedia
Rabac (Italian: Porto Albona) is a Croatian resort town on Kvarner Bay, just southeast of Labin, in Istria. Long a small fishing port, Rabac has grown in recent years

Maximum Transmission Unit â Wikipedia, wolna encyklopedia
More More

Stuart Hogg (rugby player) - Wikipedia, the free encyclopedia
Stuart Hogg (born 24 June 1992) is a Scottish rugby player who plays for Glasgow Warriors in the Pro12. He plays Full-back, occasionally covering the Fly-half or

Giveaway facebook | InkyDeals
Giveaway facebook | InkyDeals